Maarten
De geschiedenis van deze stoomsleepboot begint in 1926 als bouwnummer 158 haar bestaan bij N.V. scheepswerf Gebrs. v.d. Werf te Deest (Gld.), al waar zij voor rekening van de gebroeders Cornelis Hendrikus & Adriaan Bos wordt gebouwd onder de naam Cor Adri.
Eigenschappen
| Eigenaar | Stichting Stoomboot Maarten sinds november 2019. Fam. van Duuren 1980-2019 |
| Thuishaven | Leeuwarden (Snekertrekweg) |
| Romp | In 1926 gebouwd als riviersleper en voor de vaart op de Zeeuwse stromen, door v/d Werf te Deest onder bouw no. 158, van plaatijzer 6-10 mm geklonken. |
| Waterverplaatsing | Leeg: 82.808 m3 – Geladen: 108.365 m3 |
| Lengte over alles | 19,46 m |
| Breedte over alles | 4,70 m |
| Diepgang | 2,10 m |
| Schroefdia x spoed | 4 blads, 1500 x 1550 mm |
| Stoommachine | In 1926 gebouwd door I.A. Kreber te Vlaardingen als Triple Expansiemachine, Type A 150 I.P.K. onder no. 79. Met voedingswater voorwarmer, aangehangen pompen en oppervlakte condensor |
| Afmeting Cilinders HD – MD -LD x slag | 200 – 315 – 515 x 280 mm |
| Omwentelingen | 220 max omw / min |
| Vermogen | 150 I.P.K. |
| Ketel | In 1926 gebouwde Schotse ketel met 1 vuurgang kolen gestookt, door Kreber onder no. 130. Sinds 1992 omgebouwd naar oliestook met oliebrander ( T.A.S. brander met stoom verstuiving.) |
| Werkdruk | 14,4 atm |
| Verwarmd oppervlak | 51,5 m2 |
| Aantal vlampijpen | 92 stuks |
| Afmeting Ketel Romp x wanddikte | 3000 x 2200 x 21 mm |
Geschiedenis
Sleepdienst Bos
Een van de Dordtsche sleepvaart bedrijven was van de gebroeders Bos. Opgericht door hun vader, Cornelis Bos ( geb.1856 )rond 1880. Zijn eerste sleepbootjes waren de Adrianna 1 & 2. Na het overlijden van Adriaan werd dit bedrijf verder gerund door zijn vrouw en was het meer kabbelen dan slepen. Zo rond 1905 namen de zoons Cees en Adriaan het bedrijf over van hun moeder en vond er een doorstart plaats met behulp van de financiële steun van Cees zijn schoonvader ( Kraal te Papendrecht ). Na enkele jaren keerden het tij en werd de vloot uitgebreid tot in totaal 16 sleepboten. Vlak voor de oorlog zakte het bedrijf wederom in en door allerlei naweeën zo als de crisis en omschakeling van stoom naar motor, etc. was het einde nabij. Na de oorlog hebben de zonen van Cees ( Ook een Adriaan en Cees ) nog een poging gedaan om de zaak te redden, maar zonder het benodigde resultaat. Men was men genoodzaakt de laatste boot, de Bertha in 1953 te verkopen. Van de vloot die de familie opgebouwd hadden is helaas vrijwel niets meer over. Op een sleepboot na, de Cor-Adri, thans de Maarten met als thuis haven Leeuwarden.
De Maarten werd in 1980 door de Fam. van Duuren gekocht, waarmee een einde kwam aan een lig periode van 5 jaar. De vorige eigenaar, de heer Bekkema uit Epe, een verwoede verzamelaar van allerlei stoomattributen, had de boot wel weten te behouden van de sloop maar had door zijn vele stoomhobby’s niet de gelegenheid de boot varend te houden.
De geschiedenis van deze stoomsleepboot begint in 1926 als bouwnummer 158 haar bestaan bij N.V. scheepswerf Gebrs. v.d. Werf te Deest (Gld.), al waar zij voor rekening van de gebroeders Cornelis Hendrikus & Adriaan Bos wordt gebouwd onder de naam Cor Adri. Later is het schip naar Amsterdam verkocht en voer zij daar als havensleper op het IJ en de Zaan. Na een stillegperiode is de boot naar Duisburg verkocht en kreeg toen de naam Luise. Een aantal jaren is er in de havenbekkens van het Ruhrgebied volop gesleept met de vele sleepschepen. Terug gekeerd in Nederland werd de naam veranderd in Ido 2 met als thuishaven Hendrik Ido Ambacht. Vandaaruit werd er nog incidenteel sleepwerk verricht en stoom geleverd aan omliggende bedrijven.
Dit leek toen het einde te gaan worden van de voormalige Cor Adri, een einde zoals helaas zoveel stoomboten is overkomen. Totdat de boot bij de sloperij opnieuw werd ontdekt en wel door de heer D.L.H. Smit uit Kinderdijk, de toenmalige directeur van I.H.C Holland, die enthousiast was geworden door het opknappen van de Volharding 1 t.b.v. Museum Prins Hendrik, zelf ook op zoek ging naar een stoomboot.
Zo belandde de Ido 2 in Kinderdijk bij Fam. Smit, wat volgens zeggen van de voormalige eigenaar Henk van Duuren (overl. feb. 2018) nog steeds het beste is wat zijn boot is overkomen. De familie Smit heeft namelijk kosten nog moeite gespaard om de boot weer in de oude staat te brengen, wat uiteindelijk de redding van deze prachtige stoomsleper is geworden. Want volgens Henk van Duuren was de boot toen hij haar kocht nagenoeg vaarklaar ondanks het feit dat na de verkoop door de familie Smit in 1975 zij stil had gelegen. Slechts de schoorsteen bleek in 1980 te moeten worden vernieuwd, hetgeen gebeurde in Lemmer, waar van Duuren een plaatsje had gevonden aan de Turfkade bij van Brug’s machinefabriek van de heer Sjoerd van Brug.
Al in 1981 werd er een Stichting opgericht rondom de Maarten, “Stichting Stoomboot Maarten” was een feit! In de begin jaren werd er voornamelijk met een kleine groep vrijwilligers gewerkt (Gerben de Jong, Hans v.d. Zee, W.H. Cnossen sr.) en werd er naast de nautische evenementen ook nog wel regelmatig een vakantie reisje gemaakt door familie Van Duuren met de beide dochters en fam. Cnossen met de beide zoons. Na verloop van jaren was het kolenstook tijdperk voor de Maarten ten einde en werd er in een tijdsbestek van ongeveer drie jaar een gehele oliestook installatie aan boord gemonteerd met alle benodigde appendages. Doordat Henk van Duuren een eigen bedrijf had in stoomketelonderhoud en reparatie was het leiding werk zelf aanleggen geen probleem. Vrijwilliger van de eerste dag, W.H. Cnossen sr. (overl. sept. 2008) zorgde voor de benodigde bouwtekeningen van de tanken en leidingschema’s evenals vele appendage’s die vanuit de oude elektriciteitscentrale in Leeuwarden kwamen. Zo kon er vanaf 1992 op gasolie worden gestookt.
Door omstandigheden heeft de Maarten vanaf 1997 t/m 2003 werkeloos voor de wal gelegen, maar was de gehele machine installatie wel goed geconserveerd. Daardoor kon er in 2003 met een nieuwe ploeg vrijwilligers toch redelijk snel weer worden begonnen met het opstoken van de ketel.
Door de loop van de tijd is het hobbymatig varen veranderd in “beroepsmatig” varen. Omdat de Maarten gecertificeerd is als dagpassagiersschip en met maximaal 40 passagiers kan en mag varen is er nog redelijk commercieel mee te varen. Door deze verandering is het jaren lang gelukt om de Maarten bijna zelfvoorzienend te maken. Door vele nautische evenementen te bezoeken, een samenwerking met het Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer en door de hulp van sponsoren en donateurs kon er redelijkerwijs inkomsten bij elkaar gevaren worden voor het onderhoud van het schip.
In november is de Maarten verkocht aan Stichting Stoomboot Maarten, na 39 jaar in particulier bezit te zijn geweest van familie Van Duuren. Mede door dat een vijftal vrijwilligers van de stichting het geld bij elkaar wisten te krijgen, om dit vervolgens aan de Stichting “te lenen”, kon de Maarten in Friesland behouden blijven. Voor de huidige voorzitter van de stichting, A. Cnossen, blijft het schip op deze manier toch een beetje in de familie en kan de hobby waarmee zijn vader (W.H. Cnossen sr.) samen met H. van Duuren zijn begonnen nu nog steeds worden voorgezet, maar dan meer als een commerciële hobby.
De huidige groep vrijwilligers bestaat uit zo’n 6 personen met daaromheen nog een flexibele schil van ongeveer 12 personen. Ieder met zijn/haar eigen kwaliteiten.
Meer info?
Stichting Stoomboot Maarten
A. Cnossen (voorzitter)
Achterwei 2
9109 AH De Falom
Tel.: 06 22289110
Website: www.stoomsleepboot-maarten.nl
Email algemeen: info@stoomsleepboot-maarten.nl
Email penningmeester: penningmeester@stoomsleepboot-maarten.nl
Facebook: https://www.facebook.com/StoomSleepbootMaarten/
